SPACE-ECHO-consortium ontwikkelt ultranauwkeurige spiegels voor detectie zwaartekrachtsgolven
In het technologiedomein Optica werken zes Nederlandse bedrijven en kennisinstellingen samen in het consortium SPACE-ECHO aan een baanbrekende technologie: ultranauwkeurige spiegels voor de toekomstige Einstein Telescope, Europa’s meest geavanceerde observatorium voor zwaartekrachtsgolven.
De Einstein Telescope zal diep onder de grond zwaartekrachtsgolven detecteren – rimpelingen in de ruimtetijd veroorzaakt door bijvoorbeeld botsende zwarte gaten. Hiervoor zijn spiegels nodig die zó vlak en stabiel zijn, dat ze zelfs onder extreme omstandigheden geen enkele verstoring geven. De uitdaging is groot: de spiegels moeten tot op atoomniveau worden gepolijst en functioneren bij temperaturen van -250 graden Celsius.
Het consortium SPACE-ECHO, gecoördineerd door cosine innovations en met partners als TNO, NOVA, SRON, VSL en de Universiteit Maastricht, bundelt unieke expertise om deze technologie te realiseren. Zij testen verschillende polijstmethoden voor kristallijn silicium, het materiaal dat beter presteert dan het huidige silica bij cryogene temperaturen. Ook worden geavanceerde meetinstrumenten ontwikkeld om de spiegels nauwkeurig te karakteriseren.
“Wereldwijd is nog weinig ervaring met spiegels van silicium voor dit soort toepassingen,” aldus Boris Landgraf van cosine innovations. “Wij onderzoeken verschillende fabricagemethoden en bekijken hoe ze zich gedragen bij extreem lage temperaturen.”
Naast het maken van de spiegels onderzoekt het consortium ook de bijbehorende coatings en reflectie-eigenschappen. Speciale aandacht gaat uit naar het samenvoegen van kleinere spiegelcomponenten tot één groot oppervlak, zonder prestatieverlies.
Deze ontwikkelingen vinden plaats binnen het Einstein Telescope for business-programma, dat onderdeel is van het Nationaal Groeifonds. ROM LIOF voert de regie op het programma, in samenwerking met het ministerie van EZ, OCW en het onderzoeksinstituut Nikhef. De samenwerking wordt landelijk versterkt via servicepunten bij BOM, InnovationQuarter en Oost NL.
De kennis die wordt opgedaan, heeft ook waarde buiten de Einstein Telescope. Zo kunnen ruimtetelescopen, de halfgeleiderindustrie en materiaalonderzoek profiteren van de nieuwe generatie optica.
De Einstein Telescope zelf is nog in voorbereiding. Nederland werkt samen met België en Duitsland aan een locatie in de grensregio. In 2026 of 2027 wordt duidelijk waar het observatorium gebouwd zal worden.
Lees meer over het project
Meer informatie over het technologiedomein Optica